فشار خون و ارتباط آن با انواع بیماری‌ها

خطرناک‌ترین جنبه‌ی بیماری فشار خونِ بالا اینست که نمی‌دانیم به آن مبتلا هستیم، یعنی هیچ نشانه‌ای ندارد. یک سوم افرادی که مبتلا به فشار خون بالا هستند از آن بی‌خبرند. البته فشار خون بسیار «بالا» سبب آسیب به اعضای بدن می‌شود و باید برای پیشگیری از آسیب بیشتر، فشار خون را پایین آورد که البته این کار باید در بیمارستان و تحت نظر پزشک انجام شود. سکته مغزی وقتی روی می‌دهد که جریان خون در بخشی از مغر قطع می‌شود و افراد مبتلا به فشار خون سه تا شش برابر بیشتر از افراد معمولی در خطر سکته مغزی هستند. علائم مرتبط با فشار خون بسیار بالا عبارتند از:
تغییر سطح هوشیاری، مانند گیجی
سکته‌ی مغزی
درد قفسه سینه
حمله‌ی قلبی
آنوریسم (آماس رگ‌ها)
تشنج بارداری
البته چنین علائمی به ندرت و هنگامی روی می‌دهند که فشار خون درمان نشود یا بیمار از آن بیخبر باشد.

انواع فشار خون

فشار خون بدخیم:

در این حالت فشار خون به یکباره و به سرعت بالا می‌رود و سبب آسیب‌های عضوی می‌شود که در بالا اشاره شد.

فشار خون ثانویه:

10 درصد افراد مبتلا به فشار خونی هستند که ناشی از یک بیماری دیگر است و به آن فشار خون ثانویه می‌گویند. بیماری‌هایی که سبب بالا رفتن فشار خون می‌شوند عبارتند از:
* بیماری‌های مزمن کلیوی
* وقفه‌های تنفسی حین خواب (خرناس)
* تومور و دیگر بیماری‌های غده‌ی آدرنال
* بارداری
* قرص‌های کنترل بارداری
* اعتیاد به الکل
* اختلال تیروئیدی
* تنگی آئورت (مادرزادی است و ممکن است باعث بالا رفتن فشار خون در دست‌ها شود)

عوارض فشار خون بالا

فشار خون بالا و تصلب شرایین:

یکی از جدی‌ترین مشکلات مرتبط با فشار خونِ درمان نشده، تصلب شرایین رگ‌های قلب است.

فشار خون بالا و سکته‌ی مغزی:

سکته مغزی وقتی روی می‌دهد که جریان خون در بخشی از مغر قطع می‌شود و افراد مبتلا به فشار خون سه تا شش برابر بیشتر از افراد معمولی در خطر سکته مغزی هستند.

فشار خون بالا و بیماری قلبی:

بیماری قلبی و مرتبط با فشار خون اولین عامل مرگ و میر است.

فشار خون بالا و بیماری کلیوی:

فشار خون بالا سبب بیماری و نارسایی کلیه می‌شود.

فشار خون بالا و بیماری چشم:

فشار خون بالا در صورتی که درمان نشود بر بینایی اثر سوء می‌گذارد و سبب تخریب رگ‌های شبکیه می‌شود.

فشار خون بالا و دیابت:

فشار خون بالا یک عامل خطرساز در گسترش و بدتر شدن عوارض دیابت است.

فشار خون بالا و سندروم متابولیک:

سندروم متابولیک با علائمی مانند جمع شدن چربی در اطراف کمر، فشار خون بالا و قند خون بالا همراه است که همه اینها خطر حمله‌ی قلبی، سکته و دیابت را افرایش می‌دهد.

عوارض داروهای فشار خون

تمام داروها عوارضی دارند و داروهای فشار خون نیز از آن مستثنی نیستند. با این حال بسیاری از افراد هیچ عوارض جانبی ندارند یا عوارض جانبی آن زیاد نیست. اما مهم است که از عوارض این داروها مطلع باشید و در مورد آن با پزشکتان مشورت کنید.

هشدارهایی در مورد مصرف داروهای فشار خون

1. هیچگاه بدون اطلاع پزشک از داروهای فشار خون استفاده نکنید.
2. اگر باردار هستید یا برنامه‌ی باردار شدن دارید، با پزشکتان در مورد داروهای بی‌خطر مشورت کنید.
3. اگر مبتلا به دیابت هستید برای مصرف داروهای فشار خون با پزشک مشورت کنید بعضی از داروهای فشار خون سبب افت قند خون می‌شوند.  

عوارض جانبی استرس

برنامه‌ی کاری شلوغ، زندگی خانوادگی پر مشغله و رژیم‌های غذایی سخت به استرس می‌افزایند، هر چند که عامل ایجاد استرس ممکن است مثبت باشد. استرس یک پاسخ فیزیکی و ذهنی به یک ترس است. در واقع استرس، وضعیت کوتاه مدتی که برای رهایی ما از موقعیت ترسناک و خطرناک ضروری است. مشکل اینجاست که جامعه‌ی مدرن، اغلب استرس‌های شدید و طولانی مدت ایجاد می‌کند که باعث تخریب ذهن و جسم می‌شوند. گاهی اثرات استرس طولانی مدت از راه‌هایی خود را نمایان می‌سازد که حتی فکرش را هم نمی‌کنید.
1. استرس رفع خستگی پس از فعالیت بدنی را به تعویق می‌اندازد. میزان بالای هورمون‌های استرس در گردش خون باعث می‌شود که زمان رفع خستگی بدن طولانی شود. افزایش هورمون کورتیزول باعث تخریب ماهیچه‌ها و ذخیره‌ی چربی می‌شود و استرس میزان این هورمون را بالا نگه می‌دارد و در نتیجه، سبب تأخیر در رفع خستگی بدنی می‌شود.
2. استرس حافظه را پریشان می‌کند. هنگامی که استرس دارید حتی به یاد آوردن جایی که کلیدتان را گذاشته‌اید دشوار می‌شود. مطالعات نشان می‌دهد که استرس تغییراتی در مغز ایجاد می‌‎کند که پیامدهای طولانی مدت برای عملکرد ذهنی دارد. در واقع استرس حافظه را تیره می‌کند بنابراین حتی به خاطر آوردن چیزهای ساده نیز به کاری دشوار تبدیل می‌شود.
3. استرس سبب افزایش وزن می‌شود. آیا استرس می‌تواند سبب چاقی شود؟ ظاهراً که اینطور است. بنابر مطالعه‌ای که 5000 نفر را در طی 5 سال مورد بررسی قرار داد، استرس روانی مربوط به وقایع زندگی و کار با افزایش وزن آن همراه است و نه کاهش وزن. هنگام استرس افراد به غذاهای شیرین، چرب و شور گرایش می‌یابند. تحقیقات نشان می‌دهند که خوردن غذاهای چرب هنگامی که سطح کورتیزول بالاست (هنگام استرس) متابولیسم را کند می‌کند.
4. استرس سبب بیخوابی شبانه می‌شود. استرس‌های کار و زندگی ممکن است باعث بیخوابی شما در طول شب شوند و خواب راحت را از شما بگیرند. این بیخوابی پیامدهایی همچون بیماری قلبی، چاقی و ضعف سیستم ایمنی به همراه دارد. بیخوابی سبب تشدید استرس و افسردگی می‌شود که خود عامل بیخوابی هستند.
5. استرس، سیستم ایمنی را ضعیف می‌کند. استرس طولانی مدت، با تضعیف سیستم ایمنی، مقابله با عوامل بیماری‌زا را برای بدن دشوارتر می‌سازد. اما جالب است که استرس‌های کوتاه مدت، مانند استرس در شرایط مرگ و زندگی، تغییرات مفیدی را در سیستم ایمنی ایجاد می‌کند. اما استرس طولانی مدت و شدید اثرات منفی بر سیستم ایمنی دارد که در اثر تغییرات هورمونی است.
6. استرس، سبب ریزش مو می‌شود. «تلوژن افلوویوم» بیماریی است که در اثر استرس ایجاد می‌شود و سبب نازک شدن و ریزش موها می‌شود. استرس‌های فیزیکی و روانی مانند افسردگی، اضطراب، کمبود خواب و بیماری‌های مزمن نیز بیماری تلوژن افلوویوم را تشدید می‌کنند. البته خوشبختانه این بیماری دائمی نیست و با از بین رفتن استرس رفع می‌شود.
7. استرس، بر بینایی اثر منفی دارد. بینایی نیز تحت تأثیر استرس قرار می‌گیرد. عوارض بینایی مربوط به استرس از پرش پلک چشم تا کوری هیستریک را شامل می‌شود.
8. استرس، خطر ابتلا به دیابت نوع 2 را افزایش می‌دهد. مردانی که استرس طولانی مدت دارند اساساً بیشتر در خطر ابتلا به دیابت نوع 2 هستند. در مطالعه‌ای که بیش از 6800 مرد در آن شرکت کردند، سطح استرس با یک مقیاس بر مبنای عواملی مانند آزردگی، اضطراب و شرایط کار و خانه سنجیده شد. مردانی که در طول یک تا پنج سال، استرس دائمی در محل کار یا زندگی داشتند، 45 درصد بیشتر در خطر ابتلا به دیابت بودند.
9. استرس سبب تشدید حملات آلرژیک می‌شود. شاید اگر به افزایش نشانه‌های آلرژیک‌تان دقت کنید، متوجه شوید که با استرس‌های محل کار جدید یا منزل در ارتباط باشند. در مطالعه‌ای که به مدت 12 هفته بر روی 179 بیمار انجام شد، معلوم شد که افزایش آلرژی در روزهایی بوده است که استرس بیماران افزایش داشته است و گروه با استرس بالاتر در طی این دو هفته، 64 درصد بیشتر به حملات آلرژیک دچار شدند.
10. استرس سبب کاهش قوای جنسی می‌شود. استرس به ویژه در آقایان سبب کاهش قوای جنسی می‌شود.

عنصر روی (Zn) و عملکرد کبد

کبد بزرگترین عضو داخلی بدن است و نقش حیاتی در هضم غذا، دفع سموم و مواد زیان‌آور از بدن دارد. بیماری‌های کبدی شامل طیف گسترده‌ای از مشکلات مانند سیروز، هپاتیت، یرقان و ... است که بر عملکرد مناسب این عضو اثر منفی دارند. پرهیز از مواد مخدر و الکل، استفاده به موقع از داروها و واکسیناسیون در مقابل ویروس هپاتیت، به همراه رژیم غذایی سالم و فعالیت بدنی می‌تواند در پیشگیری از مشکلات کبدی کمک کند. عناصری مانند «روی» نیز برای سلامت کبد ضروری هستند.

روی (Zn) چیست؟

روی، یکی از مواد معدنی ضروری است که در رشد و عملکرد سیستم ایمنی، عصبی و تولید مثلی نقش مهمی دارد. دانه‌های گیاهی و حبوبات منابع مهم روی هستند. مکمل‌های روی نیز برای درمان کمبود روی در بازار موجود است. معمولاً مصرف حدود 2 تا 12 میلی گرم بنا به سن و شرایط هر فرد بطور روزانه توصیه می‌شود.

ارتباط روی و بیماری‌های کبدی

کمبود روی اغلب با بیماری سیروز مرتبط است. در واقع، استفاده از روی سبب بهبود نشانه‌های عصبی و سوء تغدیه در بیماری‌های کبدی می‌شود. اگر بیماری‌های الکی کبد در اثر کاهش سطح روی در بدن باشد، استفاده از روی به بهبود این بیماری‌ها کمک می‌کند و از تشکیل رادیکال اکسیژن آزاد پیشگیری می‌کند و فعالیت آنتی‌اکسیدان‌ها افزایش می‌دهد.

عوارض جانبی

استفاده از مکمل روی در حد متوسط معمولاً خطری ندارد. اما گاهی ممکن است نشانه‌های جزئی از بیخوابی، تهوع و اختلال هاضمه مشاهده شود. بعلاوه، استفاده‌ی طولانی مدت از مکمل‌های روی ممکن است سبب کاهش عنصر مس در بدن شود. مکمل‌های روی ممکن است با بعضی از آنتی‌بیوتیک‌ها مانند تتراسایکلین و کویینولونز و همچنین داروهای ضد تشنج تداخل دارویی داشته باشد.
توجه: مکمل‌های «روی» بدون نیاز نسخه‌ی پزشک در بازار موجود هستند، اما پیش از مصرف این مکمل‌ها به منظور درمان بیماری‌های کبدی بهتر است با پرشک، مشورت کنید و در مورد داروهایی مصرفی‌تان نیز وی را مطلع سازید.
منبع مقاله :
واعظی، محمد جواد، (1396)، دانستنیهای پزشکی، قم: نوید حکمت، چاپ اول.